ترکیبات تصویری تلمیحی ملهم از آیات، احادیث و اساطیر در قصاید خاقانی
نویسندگان
چکیده
خاقانی یکی از بزرگترین شاعران سبک آذربایجانی است. استفادۀ او از علوم رایج زمان، اصطلاحات علمی خاص و استعارات و تشبیهات غریب در تصویرسازی، شعر او را دیریاب کردهاست. او با امتزاج ترکیبآفرینی و تصویرسازی، تصاویرتازهای با بنمایههای تلمیحی میسازد که در شعر او بازتاب گستردهای دارد. ازآنجاکه خاقانی از پشتوانۀ فرهنگی وسیعی برخورداراست و احاطۀ کامل بر آیات و احادیث دارد بسیاری از ترکیبات تصویری او بهنوعی اشاره و تلمیح به آیات و احادیث دارد. هدف ما در این مقاله شناساندن و تحلیل اینگونه ترکیبات تصویری در قصاید خاقانی است؛ لذا کوشیده ایم تا با دقت در ژرفساخت هنری و زیباشناختی شعر خاقانی پارهای از تصاویر شعری او را که ملهم از آیات و احادیث است بررسی و تحلیلنماییم و چگونگی استفاده از این آیات و احادیث را در تصویرسازی نشاندهیم. این پژوهش به شیوۀ تحلیل محتوا انجامیافتهاست. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بهرهگیری خاقانی از قرآن، احادیث و اساطیر به دو صورت لفظی و معنایی و باهدف ایجاد مضمون تازه است که بهرهگیری معنایی بیشتر بهچشممی خورد. وی بیشتر از آیات قرآن بهرهگرفته تا احادیث و در بیشتر موارد این بهرهگیری از آیات قرآن بهشکل تلمیح و اقتباس کلمات، ترکیبات و تعبیرات و یا بخشی ازآیه است. از میان اساطیر هم سهم اساطیر مذهبی بسیار چشمگیرتر است. ضمناً اظهار فضل، هشدار و انذار، مدح ممدوحان و توصیف ازمهمترین اهداف انگیزشی او از کاربرد این گونه تصاویر می باشد.
منابع مشابه
متناقض نمایی در قصاید خاقانی
متناقض نمایی در حقیقت یک امکان زبانی است برای برجسته سازی که به جهت شکستن هنجار زبان و عادت ستیزی موجب شگفتی و در نتیجه التذاذ هنری می شود. متناقض نمایی با تضاد (طباق) متفاوت است...
متن کاملهنجارگریزیهای خاقانی در ردیف قصاید
ردیف یکی از عوامل مهم و نقش‌آفرین در افزایش موسیقی کناری شعر است. قرار گرفتن آن بعد از قافیه و داشتن وحدت لفظی و معنایی وجه مشترک همه تعاریف این مقوله از آغاز تاکنون بوده است. خاقانی شروانی (595-515 هـ . ق) با هنجارگریزی در این زمینه و استفاده از ظرفیت‌های زبانی چون ایجاد معانی مجازی، کنایی و استعاری جدید در بافت کلام، همه تعاریف موجود در زمینه وحدت معنایی را زیر سؤال برده است؛ به‌گونه‌ای که تن...
متن کاملکارکرد مدحیِ اساطیر در شعر خاقانی
اساطیر ایرانی و سامی در شعر خاقانی بازتاب گسترده و متنوعی دارند و غالباً در قصاید مدحی او دیده می‌شوند؛ بدین صورت که گاه ممدوح به شخصیت‌های اساطیری تشبیه می‌شود و گاه بر آن‌ها برتری می‌یابد. قدرت خارق‌العاده و شکوه و بزرگی چهره‌های اساطیری که موضوعی آشنا و ملموس در ذهن مخاطب بوده، سبب شده است که خاقانی در مقام مدح، ممدوح خود را با آن اسطوره‌ها بسنجد یا بر آن‌ها برتری دهد و گاهی هم آن اساطیر را د...
متن کاملکارکردهای هنری عناصر چهارگانه در قصاید خاقانی
بی تردید خاقانی، شاعر بزرگ قرن ششم، صاحب سبک خاصی است. هرچند در این روزگار آوردن زیورهای لفظی و معنوی و مقوله های چهارگانه بیان ذهن همۀ شاعران را به خود معطوف کرده بود اما قصاید خاقانی مظهر و جلوه گاه بلا منازع این آرایه ها و آراستن ها است. جولان بی مانند خاقانی در آوردگاه های علمی چون تاریخ، فلسفه، طب، نجوم، داستان های پیامبران، قرآن و کلام ، تفسیر و اسطوره های ایرانی و ... دیوان او را همانند ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
مطالعات بلاغیجلد ۵، شماره ۹، صفحات ۷۹-۱۰۸
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023